 |
| Μαινάδες και Διόνυσος |
Tα
παραδοσιακά κρουστά όργανα,κυρίως με την μορφή του τυμπάνου, έχουν την καταγωγή τους στην αρχαιοελληνική μουσική,όπου τα χρησιμοποιούσαν κυρίως στις οργιαστικές λατρείες του Διονύσου,της Κυβέλης, των Καβείρων κ.τ.λ.
Γι αυτό και τα χρησιμοποιούσαν κυρίως γυναίκες που συμετείχαν στην λατρεία. Επιβιώσεις της λατρείας σήμερα θεωρούνται τα Αναστενάρια και τα ποικίλα έθιμα της Αποκριάς και του Δωδεκαημέρου,οπου σε όλα η χρήση κρουστών και ηχηρών οργάνων(ζουρνάς,ασκομαντούρα κ.α.) είναι επιβεβλημένη.
Στην νεώτερη παραδοσιακή μουσική χρησιμοποιούνται ευρέως για υποστηρίζουν ρυθμικά ,την χορευτική κυρίως μουσική . .
Μέσα απο την μακραίωνη αλληλεπίδραση των πολιτισμών της Ανατολικής Μεσογείου,τα κρουστά αναμίχθηκαν και απαντώνται με παραπλήσιες μορφές σε Αραβες,Τούρκους ,Ελληνες και Βαλκανικούς λαούς.Στην Ελλάδα συναντάμε κυρίως το νταούλι,τα ντέφια και τα τουμπερλέκια.
Σήμερα ,κάτω απο την επίδραση του ΄΄εθνικ΄΄,αλλα και με την ανανέωση του ενδιαφέροντος για την παραδοσιακή μουσική,ολοένα και περισσότεροι μουσικοί ασχολούνται με τα κρουστά.Τα μαθήματα του
Ωδείου απευθύνονται σε αυτούς που θέλουν να νοιώσουν την μαγεία και τις δονήσεις των παραδοσιακών ,και όχι μόνο,ρυθμών.
Νταούλι
Το νταούλι είναι κρουστό όργανο και αποτελείται από ένα ξύλινο κύλινδρο το μέγεθος του οποίου διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Στα δύο ανοίγματα του κυλίνδρου τοποθετούνται, με τη βοήθεια ξύλινων ή μεταλλικών στεφανιών, τα δέρματα τα οποία ανάλογα με το μέγεθος του κυλίνδρου, έχουν 20 έως 60 εκ. απόσταση μεταξύ τους και διάμετρο 25 εκ. έως 1 μέτρο.
Τα δύο στεφάνια που συγκρατούν τα δέρματα ενώνονται και τεντώνονται με ένα σχοινί, ενώ ένα δεύτερο σχοινί, σφίγγοντας ή χαλαρώνοντας το πρώτο, βοηθάει στο κούρδισμα του οργάνου. Το νταούλι παίζεται με δύο ξύλα (νταουλόξυλα), ένα για κάθε χέρι.
Το ένα παράγει τον βαθύ ήχο, είναι χοντρό και ονομάζεται κόπανος (κρατιέται στο δεξί χέρι του οργανοπαίχτη) και το άλλο είναι η βίτσα (μια λεπτή βέργα για τους τονικά ψηλότερους ήχους η οποία κρατιέται στο αριστερό χέρι).
Μαζί με το ζουρνά αποτελεί τη γνωστή «ζυγιά» και συναντάται κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα, την Τουρκία και τα Βαλκάνια.
Τουμπερλέκι
Είναι όργανο κρουστό, πήλινο που στην σημερινή του μορφή εξελίχθηκε με υλικά απά μπρούτζο, χαλκό και αλουμίνιο.
Παίζεται με τα δάχτυλα και είναι το όργανο που επάνω του
συντονίζονται τα υπόλοιπα όργανα της παραδοσιακής, λαϊκής αλλά και
έντεχνης μουσικής.
Στην Ελλάδα ήρθε από την Μ.Ασία. Το συναντάμε με ελάχιστες παραλλαγές σε χώρες της Ανατολικής Μεσογείου,τις Ινδίες και την Αφρική.
Ρέκ -Ντέφι Πολίτικο
Οργανο κρουστό που παίζεται με τα δάχτυλα.
Ανήκει στην κατηγορία των ντεφιών με διάφορα μεγέθη και διαστάσεις. Η καλή ποιότητα του ξύλου, του δέρματος και τα ζίλια είναι αυτά που δίνουν καλύτερο ηχόχρωμα.
Το ρεκ είναι σαν μέγεθος μικρότερο από το άλλα κλασσικά ντέφια και παίζεται σε Ελλάδα, Ασία και Αραβία.
Ηπειρώτικο ντέφι
Κρουστό όργανο σε διάφορα μεγέθη και διαμέτρους Αποτελείται από ένα ξύλινο στεφάνι πάνω στο οποίο τεντώνεται δέρμα. Στο ξύλινο πλαίσιο είναι τοποθετημένα σε ίσες μεταξύ τους αποστάσεις μικρά μπρούτζινα ζίλια. Ο αριθμός των ζιλιών χαρακτηρίζει τον τύπο και την ονομασία π.χ. ηπειρώτικο ντέφι, ρεκ κ.α. Το ντέφι κρατιέται από το αριστερό χέρι του οργανοπαίκτη και παίζεται με το δεξί. Οι ισχυροί χρόνοι παράγονται από το χτύπημα στο κέντρο της δερμάτινης επιφάνειας, ενώ οι αδύνατοι στην περιφέρεια της. Σαν ρυθμικό όργανο συναντάται με διάφορες παραλλαγές σε πολλά μουσικά είδη στην Ελλάδα, τα Βαλκάνια αλλά και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου.
Ταραμπούκα
Κρουστό όργανο σε σχήμα μισής κλεψύθρας. Την ταραμπούκα τη συναντάμε κυρίως στις αραβικές χώρες, σε διάφορα μεγέθη. Το ηχείο της κατασκευάζεται από χυτό αλουμίνιο σε πάχος περίπου 10 χιλιοστών ή πηλό. Η μεμβράνη από δέρμα ή πλαστικό στερεώνεται σε στεφάνι που με τη σειρά του εφαρμόζεται και συγκρατείται στο μεγάλο άνοιγμα του ηχείου από ένα μεγαλύτερο στεφάνι με κλειδιά που δίνουν την δυνατότητα του κουρδίσματος. Στα πήλινα όργανα τα δέρματα στερεώνονται με τον συνδυασμό κόλλας και σχοινιού και έχουν το «ζέσταμα» ως το μόνο τρόπο κουρδίσματος.
Νταιρές ή Μπεντίρ
Κρουστό όργανο σε διάφορα μεγέθη και διαμέτρους. Αποτελείται από ένα ξύλινο στεφάνι πάνω στο οποίο τεντώνεται δέρμα. Το μπεντίρ δεν διαθέτει ζίλια, σε πολλές όμως περιπτώσεις, εφαρμόζεται πάνω στο δέρμα μια χορδή από πλαστικό ή άλλο υλικό, η οποία του προσδίδει ένα χαρακτηριστικό ήχο «τριξίματος». Τα παλαιού τύπου μπεντίρ δεν κουρδίζονται. Υπάρχουν όμως και μπεντίρ με μεταλλικά κλειδιά, τα οποία κουρδίζονται, τα οποία τοποθετούνται στην εσωτερική επιφάνεια του στεφανιού. Συναντιέται κυρίως στις αραβικές χώρες της βόρειας Αφρικής αλλά και στην οθωμανική μουσική παράδοση με την ονομασία μπεντίρ, ενώ στην Ελλάδα ανάλογα με την μορφή του και την περιοχή, συναντάται ως νταΐρές ή νταχαρές.
Το Εθνικό Ωδείο Νεαπόλεως διοργανώνει τριμηνιαίο σεμινάριο κρουστών με τίτλο ''Σύνολα Κρουστών και Ρυθμική Πρακτική'',με ημερομηνία έναρξης την 1//2/14.
